Τρεις παρεμβάσεις μπορούν να γίνουν σε σημεία όπου ρέματα, παραπόταμοι ή τμήματα των κεντρικών ποταμών είναι ανοιχτά και υπάρχουν τρεις περιοχές όπου μπορούν να γίνουν ήπιες παρεμβάσεις σύμφωνα με ερευνητές του Πολυτεχνείου
Αν η Σταδίου είχε μείνει ποτάμι
Όλοι οι δρόμοι της Αθήνας κρύβουν ένα μπαζωμένο ρέμα ή έναν υπόγειο ποταμό
«Η καταιγίδα ήταν τόσο έντονη που φούσκωσε το ποτάμι. Η γέφυρα παρασύρθηκε με αποτέλεσμα να κοπεί η Αθήνα στα δύο». Η είδηση είχε διαδοθεί από στόμα σε στόμα το 1852 στους κατοίκους της πόλης και είχε προκαλέσει φόβο. Το ποτάμι που είχε φουσκώσει ήταν η σημερινή... οδός Σταδίου.
Η όψη που θα παρουσίαζε το κέντρο της πόλης, σε περίπτωση που είχε μείνει η Σταδίου ποτάμι και δεν είχε διαμορφωθεί σε δρόμο, έχει απασχολήσει κατά καιρούς τους ειδικούς. Πρόσφατα μάλιστα, επανήλθαν σχέδια για την ανάδειξη όσων τμημάτων των ποταμών της Αθήνας έχουν μείνει ανοιχτά.
Ο αντιπρύτανης του ΕΜΠ και καθηγητής Πολεοδομίας και Αρχιτεκτονικής κ. Γιάννης Πολύζος μαζί με την επιστημονική του ομάδα έχουν προτείνει, στο πλαίσιο της μελέτης για το Μητροπολιτικό Πάρκο, μια μεγάλη ανάπλαση. «Οδηγός για τους μελετητές είναι το φυσικό στοιχείο, με πρώτη την κοίτη του Ιλισού. Προβλέπεται ανάδειξή της, καθαρισμός και δημιουργία σε επιλεγμένες θέσεις μικρών ταμιευτήρων ώστε να συγκρατούν νερό και να ενισχύουν την παρουσία του υγρού στοιχείου. Θα διαμορφωθούν παραποτάμιες διαδρομές, ενώ θα προστατευθεί ο άναρχος χαρακτήρας της παραρεμάτιας φυσικής βλάστησης. Συνολικά, στόχος είναι να ενισχυθεί αποφασιστικά το πράσινο που υπάρχει», λέει ο καθηγητής.
Να σώσουμε. «Ακόμα και τώρα θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι και να δράσουμε για να σώσουμε ό,τι έχει απομείνει από τα ρέματα και τα ποτάμια της Αθήνας», λέει ο κ. Πολύζος. «Τα ποτάμια αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι του αττικού τοπίου. Έστω, ίχνη αυτού του τοπίου, πρέπει να τα προφυλάξουμε».
Ο ίδιος προτείνει τρεις παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν σε σημεία όπου ρέματα, παραπόταμοι ή τμήματα των κεντρικών ποταμών είναι «ανοιχτά»: «Υπάρχουν τρεις περιοχές όπου μπορούν να γίνουν ήπιες παρεμβάσεις».
Οι διαδρομές που προτείνει ο κ. Πολύζος, και τις οποίες έχουν επεξεργαστεί ερευνητές του Πολυτεχνείου, είναι αυτή που αρχίζει από Γουδή και καταλήγει στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, στον Υμηττό (κατά μήκος ρέματος του Ιλισού), η διαδρομή κατά μήκος του ρέματος της Πικροδάφνης- «θα ένωνε τέσσερις δήμους»- και αυτή κατά μήκος του ξεσκέπαστου τμήματος του Ιλισού (από την Καλλιθέα έως την παραλία).
Ανάσες. «Τα ποτάμια αποτελούν ανάσες για το περιβάλλον μιας πόλης. Η εκβολή του Ιλισού είναι ακόμα και σήμερα ανοιχτή. Αποτελεί έναν από τους ελάχιστους υγροβιότοπους στη δυτική ακτή της Αττικής και συγκεντρώνει πλήθη πουλιών την άνοιξη και τον χειμώνα», αναφέρει το μέλος της Ορνιθολογικής Εταιρείας κ. Γ. Παπακωνσταντίνου.
«Είναι πολύ αργά για να διαπιστώσουμε εάν τελικά έπρεπε ή όχι να αφήσουμε ένα ποτάμι στο Λεκανοπέδιο», λέει ο αρχιτέκτονας κ. Γιώργος Τζιρτζιλάκης. «Την ευκαιρία μας τη χάσαμε πολλά χρόνια πριν. Στρατηγική επιλογή της Πολιτείας υπήρξε διαχρονικά το μπάζωμα ακόμα και των ρεμάτων», συμπληρώνει.
Έχουν μπαζωθεί 550 χιλιόμετρα!
«Αντιμετωπίζαμε πάντα τα ποτάμια σαν εμπόδια, σαν εχθρούς, μέσα στο αττικό περιβάλλον. Όχι μόνο δεν προστατεύθηκαν, αλλά καταστρέφονται μέχρι και τις ημέρες μας», λέει ο κ. Πολύζος. «Το παράδειγμα του Κηφισού είναι το πλέον ενδεικτικό. Έχουν περάσει μόλις πέντε χρόνια από τότε που ο Κηφισός έγινε αυτοκινητόδρομος. Ένας δυνάμει σημαντικός χώρος πρασίνου και αναψυχής στο εσωτερικό μίας περιοχής καταστράφηκε. Κυριάρχησε για άλλη μια φορά η χρήση του αυτοκινήτου εις βάρος των ήπιων χρήσεων του περιπάτου, της αναψυχής, του πολιτισμού. Οι περιοχές του Νέου Φαλήρου και του Μοσχάτου αποκόπηκαν εντελώς μεταξύ τους». Οι γεωλόγοι ωστόσο επιμένουν ότι τα ποτάμια της Αθήνας δεν έχουν χαθεί. Κάτω από τη Σταδίου το νερό συνεχίζει να κυλάει υπόγεια. Σε πολλά μεγάλα κτίρια, κατά μήκος του δρόμου, αντλούνται ακόμα και σήμερα, με ειδικά υδραυλικά συστήματα τα νερά, προκειμένου να μην πλημμυρίσουν τα υπόγειά τους«συμβαίνει σπάνια, ωστόσο συμβαίνει», λένε οι γεωλόγοι.
Γεωτρήσεις του Ινστιτούτου Γεωλογικών Ερευνών πάντως έχουν αποδείξει ότι σχεδόν όλοι οι δρόμοι της Αθήνας κρύβουν ένα μπαζωμένο ρέμα ή ένα υπόγειο ποτάμι: ο Ιλισός, ο Ηριδανός, ο Κυκλόβορος, το Λυκόρεμα, ο Βουρλοπόταμος, ο Βοϊδοπνίχτης, ο Αλασσώνας είναι μερικά από αυτά. Σύμφωνα με το ΙΓΜΕ σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο έχουν μπαζωθεί ρέματα και χείμαρροι συνολικού μήκους 550 χιλιομέτρων. Πριν από μερικά χρόνια το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος και μόνο το 20% κατέληγε στη θάλασσα. Σήμερα, όμως, τα ποσοστά έχουν αντιστραφεί.
Το 80% των νερών της βροχής το απορροφούσε το έδαφος πριν από μερικά χρόνια
Η διαδρομή του Ιλισού. Ο Ιλισός ήταν το μεγαλύτερο ποτάμι που διέσχιζε την Αθήνα. Πηγάζει από τον Υμηττό. Ακόμα και το καλοκαίρι έχει νερό, που σήμερα όμως κυλάει σχεδόν σε όλη τη διαδρομή υπόγεια. Από το 1948 άρχισαν οι εργασίες κάλυψής του. Περνούσε από τη Βασιλίσσης Σοφίας, μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, συνέχιζε κάτω από την Καλλιρρόης και μόνο στην οδό Παν. Τσαλδάρη στην Καλλιθέα υπάρχει ένα σημείο του ανοικτό προτού καταλήξει στη θάλασσα.
Ένας όμορφος πεζόδρομος στις όχθες της Καλλιρρόης
Ένα υποθετικό σενάριο που θα «μετέτρεπε» τη σημερινή λεωφόρο Καλλιρρόης, από τη διασταύρωσή της με τη Βουλιαγμένης έως και το σημείο που συναντάει τη Συγγρού, σε ποτάμι θα επέφερε καταλυτικές αλλαγές σε αυτή τη γειτονιά. Όπως λέει ο περιβαλλοντολόγος κ. Φίλιππος Κυρκίτσος, «το ποτάμι θα εξασφάλιζε αισθητικά, οικολογικά και λειτουργικά πλεονεκτήματα. Θα μείωνε την ηχορρύπανση, τη σκόνη και το νέφος.
Χωροταξικά η πολύβουη λεωφόρος θα ήταν ένα όμορφος πεζόδρομος και στις... όχθες ενός ποταμού, ενώ θα αποτελούσε και ομαλή συνέχεια του ιστορικού κέντρου».
Βόλτα σε τρία ποτάμια
Υπάρχουν τρία σημαντικά ποτάμια λίγο έξω από το κέντρο της Αθήνας, τα οποία είναι επισκέψιμα, σύμφωνα με τον κ. Πολύζο. Το ρέμα Βαλανάρη ή Λυκόρεμα ή Βαθύρεμα ή μεγάλο ρέμα Ραφήνας, το ρέμα Χαλανδρίου και το ρέμα Χελιδονούς. Το πρώτο έχει τις πηγές του στην Πεντέλη στη θέση του Αγίου Νικολάου Καλλισίων. Στο ύψος της διασταύρωσης της Λεωφόρου Αχαιών και οδού Δράκοντος και κάτω από την οδό Αντισθένους το Λυκόρεμα έχει μια πορεία ανάμεσα σε εκτάσεις γεμάτες με θυμάρια, μυρτιές, πλατάνια και πεύκα.
«Απόλυτα συνυφασμένο με την ιστορία του Χαλανδρίου το ομώνυμο ρέμα είναι μεγάλο σε μήκος και βαθύ και διαρρέει ολόκληρο το Χαλάνδρι αφού έχει διασχίσει την Πεντέλη, τα Μελίσσια, τα Βριλήσσια», λέει ο καθηγητής.
Εμφανίζεται ανοικτό, με εξαίρεση ελάχιστα αναγκαία σημεία όπου υπάρχουν γέφυρες που συνδέουν τις περιοχές που βρίσκονται δυτικά του με τον κυριότερο οδικό άξονα της περιοχής, τη λεωφόρο Πεντέλης. Καλαμιές, πεύκα, λίγοι ευκάλυπτοι και λεύκες είναι το πράσινο που συναντάει κανείς στις όχθες του. Οι περίοικοι ωστόσο συχνά αναφέρουν την εμφάνιση μικρών σκαντζόχοιρων ενώ βορειότερα έχουν παρατηρηθεί πέρδικες.
Το νερό λειτουργεί σαν θερμοστάτης
«Η Ρώμη έχει χτιστεί με επίκεντρο τον Τίβερη, το Παρίσι με επίκεντρο τον Σηκουάνα και το Λονδίνο με επίκεντρο τον Τάμεση. Σίγουρα η εικόνα αυτών των ευρωπαϊκών μητροπόλεων θα ήταν τελείως διαφορετική εάν δεν υπήρχαν τα ποτάμια, όπως και η μορφή της Αθήνας θα ήταν διαφορετική εάν υπήρχε ακόμα ο Κηφισός ή ο Ιλισός», αναφέρει ο κ. Δημήτρης Νταλλής, καθηγητής στο Τμήμα Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Κάθε πόλη που έχει ποτάμι, χτίζεται γύρω από αυτό. Η δομή της, η ρυμοτομία της, το εμπόριό της, ακόμα και η κοινωνική της διαστρωμάτωση έχουν προσανατολισμό προς το ποτάμι», συμπληρώνει. «Το νερό προσφέρει και στο μικροκλίμα της. Αυξάνει την υγρασία, λειτουργεί σαν θερμοστάτης και, σε περιορισμένο βαθμό, φιλτράρει τον αέρα. Υπάρχουν βέβαια και μειονεκτήματα. Σε πολλά αστικά ποτάμια καταλήγουν ανεξέλεγκτα λύματα. Το Λονδίνο, για παράδειγμα, προσπαθούσε για χρόνια να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ρύπανσης του Τάμεση», σημειώνει.
ΠΗΓΗ
ΤΑ ΝΕΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου